به گزارش شهرقشنگ آنلاین در عصر حاضر از حمل و نقل نه به عنوان واسطه برای مبادلات تجاری، بلکه به عنوان بستر و سنگ بنای جهش‌های اقتصادی و دروازه ارتباطات تجاری فرهنگی در میان ملل مختلف یاد می‌کنند.

توسعه خطوط ریلی از سیاست های کلان و مستمری است که با توجه به مزایای متعدد آن در افزایش ایمنی مطلوب ترابری، کاهش مصرف سوخت و آلودگی کمتر، حمل ارزانتر بارهای معدنی، صنعتی و تجاری و امکان کسب درآمد ارزی از حمل بارهای ترانزیتی، در اولویت است.

شبکه ریلی ایران در حدود یازده هزار کیلومترمربع است و توسعه هر چه بیشتر این خطوط بر عهده معاونت ساخت و توسعه راه‌آهن است. توانمندی احداث خطوط ریلی نیز در داخل کشور چه از نظر دانش و فن‌آوری، چه از نظر امکان تولید مصالح و چه از نظر توان پیمانکاری، در داخل کشور وجود دارد و امکان ساخت خطوط به میزان سالانه ۱۰۰۰ کیلومتر اغراق نیست. راه آهن پیشرفته و پیشرو، موجب ارتقای کشور و انقلاب می‌شود همچنین ارائه مشوق برای توسعه حمل‌ونقل ریلی همان‌قدر که به بدنه فعال این صنعت خدمت خواهد کرد، به همان میزان نیز به نظامندشدن چهره شهرها، کشور و زندگی مردم و محیط زیست خدمت خواهد کرد. این اصلی است که در اکثر قریب به اتفاق کشورهایی که نظام حمل‌ونقلی کارآمد دارند، رعایت‌شده و مشهود است.

بنابر گزاره فوق و همچنین دولتی بودن اقتصاد کشور، بسیاری از اقدامات صورت‌گرفته در جهت توسعه صنعت ریلی در ایران مانند تسهیل شرایط سرمایه‌گذاری در آن به تصمیمات دولت بستگی دارد. به عنوان مثال؛ حضور قوی در بورس و استفاده از ابزار های سازمان بورس و اوراق بهادار به دلیل ساختار شفاف و نظام مند بورس کالا، می تواند نقش مفیدی برای تامین مالی در صنعت حمل و نقل ریلی ایفا کند. بطور کلی، وزارت راه‌وشهرسازی و سپس شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به‌ عنوان صدای بخش دولتی در بخش حمل‌ونقل ریلی، هرساله در تدوین بودجه سالانه خود به ارائه تسهیلات از منابع مختلف اقتصادی مانند استفاده از درآمد حاصل از تهاتر نفتی، پرداخت تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی و... می‌پردازند.

*دو مزیت صنعت ریلی

صنعت حمل و نقل ریلی به عنوان یک سرمایه ملی، «یک درآمد مشخص جاری» دارد و این مورد، مزیت اول این صنعت می باشد. به عنوان مثال انتقال یک تن کیلومتر بار از جاده به ریل، ۳۵ سی سی صرفه جویی سوخت به همراه دارد و این ارزان بودن هزینه حمل و نقل ریلی در ایران، مزیت دوم این صنعت است که «یک صرفه جویی مستمر» را در هزینه های صنعت ایجاد می نماید.

• استفاده از قطار برای مسافرت، دارای مزیت های قابل توجهی است همچون؛ امنیت سفر با قطار برای افراد در مقایسه با حمل و نقل جاده ای به عنوان مثال آمار تکان دهنده مرگ بیش از 40 نفر در کشور بر اثر حوادث رانندگی و موارد دیگری همچون راحتی بیشتر مسافران، مصرف انرژی کمتر که در مقایسه با حمل و نقل زمینی و جاده‌ای ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر است و نیز حفاظت از محیط زیست در قبال آلودگی های هوا و صوتی.
• در زمینه حمل و نقل بار و ترانزیت کالا در بستر ریلی که اقتصادی‌ترین شیوه حمل و نقل در خشکی است، بایستی اذعان داشت که اتصال بنادر و مبادی خروجی و ورودی کشور به راه‌آهن کشورهای همسایه می‌تواند موقعیت استراتژیک ایران را در جذب ترانزیت افزایش دهد، چرا که ترانزیت، ‌افزایش درآمد و توان اشتغالزایی بیش از نفت را در کشور دارا است. کشور ایران به عنوان مقرون به‌صرفه‌ترین راه برای کشورهای منطقه آسیای مرکزی برای راهیابی به آب‌های آزاد و بازارهای جهانی به شمار می‌رود. قرار گرفتن ایران بر سر چهار کریدور مهم ارتباطی جهان (شمال-جنوب-شرق-غرب-جنوب آسیا و تراسیکا) که بخشی از مسیر هر یک از این کریدورها در ایران واقع شده است به بیان اخری، قسمت‌هایی از مهم‌ترین کریدورهای ترانزیتی ریلی دنیا از ایران عبور می‌کنند و همین موضوع، فرصت بسیار مهمی است که در صورت استفاده بهینه از آن می‌توان مقام اول ترانزیت در منطقه را کسب کرد.

در ارتباط با شاخص های کلان اقتصادی نیز موردی که در خصوص موضوع مطروحه یادداشت دارای اهمیت است سهمی می باشد که بخش حمل و نقل در تولید ناخالص داخلی به خود اختصاص می‌دهد و همین مورد بیانگر اهمیت آن در کل کشور است به طوری که در ایران حدود 8.5‌درصد از تولید ناخالص داخلی و در کشورهای صنعتی بین 12 تا 15‌درصد به بخش حمل و نقل اختصاص دارد.

در پایان 8 استراتژی اولویت‌دار برای بهبود امر توسعه حمل و نقل ریلی کشور ذکر می گردد که امید است با اتکا به آن ها بتوان گام‌های بزرگی در این راستا برداشت؛

1- اتصال بنادر و دروازه‌های اصلی ورود و خروج کالا به شبکه ریلی درجهت افزایش صادرات و ترانزیت.

2- تقویت بازاریابی برای کالاهای صادراتی کشور که در منطقه با استقبال برای مصرف روبه‌رو هستند و جذب ترانزیت کالا.

3- تقویت ظرفیت‌های ترانزیتی با توجه به دسترسی به ایران به آب‌های آزاد و موقعیت جغرافیایی (کریدور شمال-جنوب و کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه).

4- افزایش حجم حمل و نقل ریلی در سواحل و استفاده بهینه از این سیستم در جهت کاهش ترافیک بار در سواحل.

5- با افزایش ناوگان و استفاده بهینه از آن شبکه ریلی جایگاه اصلی خود را در حمل و نقل بار کسب می‌کند و حوادث جاده‌یی کاهش می‌یابد.

6- ایجاد اشتغال با استفاده از نیروی انسانی جوان و دانش‌آموخته در سیستم حمل و نقل ریلی.

7- استفاده از کانتینر با توانایی حجم عظیم حمل و نقل توسط راه‌آهن و مصرف کمتر سوخت در نتیجه ذخیره منابع تجدیدناپذیر.

8- ارتقای کیفیت و سرعت قطارهای مسافری و باری در مسیرهای طولانی و پرتردد.

• علیرضا احمدی